Βιομίμηση (Biomimesis, Biomimicry) και έλληνες designers

Πριν μερικά χρόνια, βρέθηκα για πρώτη φορά μπροστά από έναν όρο - επιστήμη, που με προβλημάτισε αρκετά εκείνη τη στιγμή. Πρόκειται για τη βιομίμηση (en. Biomimesis, Biomimicry). Εκ τότε, πάντα σκέφτομαι πως συμπεριφορές ζώων ή φυτών θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη δική μου, αλλά και των τριγύρω μου. Μια πολύ καλή εισαγωγή μπορεί να βρει κανείς στο: http://www.cbc.ca/natureofthings/features.html#biomimicry (en). Για όσους δεν γνωρίζουν αγγλικά, παραθέτω (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1) μετάφραση απ' το εν λόγω web site της πρώτης ενότητας 'WHAT IS BIOMIMICRY' ('ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΒΙΟΜΙΜΗΣΗ').

Όταν ήμουν μικρός, θυμάμαι τον εαυτό μου ν' ασχολείται ιδιαίτερα με τα μυρμήγκια... Δυστυχώς, τότε, καλύπτοντας γεννετήσιες καταβολές έκανα "ανατομία" πάνω τους. Τους έβαζα δόλωμα (κυρίως σουσάμι) και τα έβλεπα να προχωρούν προς αυτό με μιαν απίστευτη τάξη. Όταν "έπιανα" 2-3 απ' αυτά και πραγματοποιούσα "πειράματα ανατομίας" πάνω τους, μετά από λίγο δεν εμφανίζονταν άλλα μυρμήγκια παρ' όλο, που το σουσάμι ήταν εκεί ακόμη. Αργότερα, όντας "μεγάλος" (ηλικιακά), έμαθα περίπου πως επικοινωνούν τα μυρμήγκια τόσο ως προς την εύρεση τροφής όσο και σε άλλες εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής τους. Εκκρίνουν,
λοιπόν, μια χημική ουσία: την φερομόνη. Όταν ένα μυρμήγκι βρίσκει τροφή, στην επιστροφή του προς τη φωλιά εκκρίνει ένα ίχνος φερεμόνης, το οποίο ακολουθούν και ενισχύουν άλλα μυρμήγκια. Φαίνεται πως την χημική αυτή ουσία την εκκρίνουν για όλες τις δραστηριότητες τους.

Όπως και αν σας "ακούγεται", αυτή τη στιγμή πραγματοποιούνται ανά τον κόσμο x πειράματα Βιομίμησης του τρόπου οργάνωσης των μυρμηγκιών. Πιστεύεται πως η αυτοοργάνωση των αποικιών που δημιουργούν τα μυρμήγκια, θα μπορούσε να ωφελήσει μελλοντικά τις αποστολές μας (ως ανθρώπινο γένος) στο διάστημα. (περισσότερα στο: http://www.cosmicnet.gr/detail.php?id=1614&category=SCIENCE, απίστευτο, αλλά ελληνικό: το μοναδικό δημοσιευμένο web site σχετικό με τη Βιομίμηση).

Λίγα χρόνια πριν, πάλι ως "μεγάλος" παρακολούθησα την ταινία "A bug's life" της Pixar*, απ' την οποία -αν κάποιος την παρακολουθήσει προσεκτικά- μπορεί να εξάγει χρήσιμα στοιχεία. (*το παραδέχομαι: είμαι φανατικός θεατής των ταινιών τους - δεν ξέρω μόνο αν ο Σάκης Ρουβάς ταιριάζει ως φωνή στα "Cars").

Μάλιστα, κε Πάνο... Ωραία όλ' αυτά, αλλά δεν μας λες και τι σχέση μπορούν να έχουν με την ελληνική κοινότητα των designers; Είναι απλό... Μπορεί να μελετηθεί και "αντιγραφεί" ο τρόπος οργάνωσης των μυρμηγκιών, τόσο ως προς την εύρεση "τροφής" (ευτυχώς, "έχει φαϊ για όλους...") όσο και την αντιμετώπιση προβλημάτων. Αυτή είναι η δική μου πρόταση... Στο VCDC υπάρχει αυτή η "φερεμόνη" (υπό μορφή tutorilas, άρθρων κ.λπ.). Και στην Ένωση Γραφιστών Ελλάδας υπάρχει. Και στο Hegrade. Και στις Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Και στην Εταιρεία Ελληνικών Τυπογραφικών Στοιχείων. Και στο Ελληνικό Μουσείο Design. Και στα περιοδικά του χώρου μας. Και στους έλληνες (designers) bloggers. Και, και, και... Όλοι αυτοί πρέπει να συντονισθούμε σε έναν ή πολλούς κοινούς σκοπούς. Αυτό λείπει... Αποτελεί κύριο σκοπό της Ένωσης Γραφιστών Ελλάδας ['ΑΡΘΡΟ 02. ΣΚΟΠΟΣ (α)' - http://www.gda.gr/page.aspx?id=87] και αχίλλειος πτέρνα μας έως τώρα ως κλάδος σχεδιαστών (designers)...


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. 'WHAT IS BIOMIMICRY' ('ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΒΙΟΜΙΜΗΣΗ') απ' το web site: http://www.cbc.ca/natureofthings/features.html#biomimicry

"Η Βιομίμηση (απ' το βιο = ζωή και μίμηση = "αντιγραφή") είναι μια νέα επιστήμη, η οποία μελετά τις καλύτερες ιδέες της φύσης και στη συνέχεια μιμείται τα σχέδια και τις διαδικασίες (ενν. αυτών των ιδεών), για να δώσει λύσεις σε ανθρώπινα προβλήματα. Σκεφτείτε το ως "καινοτομία εμπνευσμένη απ' τη φύση".
Η ιδέα - πυρήνας είναι πως η φύση -ευρηματική από ανάγκη έχει ήδη λύσει πολλά απ' τα προβλήματα, με τα οποία εμείς (ενν. οι άνθρωποι) είμαστε αντιμέτωποι. Τα ζωά, φυτά και μικρόβια είναι οι τέλειοι μηχανικοί.
Έχουν βρει τι δουλεύει, τι είναι κατάλληλο και πιο σημαντικό τι διαρκεί εδώ στη Γη. Αυτά είναι τα πραγματικά νέα της βιομίμησης: Ύστερα από 3.8 τρισεκατομμύρια χρόνια έρευνας και ανάπτυξης, αποτυχιών και απολιθωμάτων και ό,τι μας περιβάλλει είναι το μυστικό για επιβίωση. Όπως η πεταλούδα - αντιβασιλέας μιμείται τον βασιλέα, έτσι και οι άνθρωποι μιμούνται τους καλύτερους και ευφυέστερους οργανισμούς στο φυσικό μας περιβάλλον. Μαθαίνουμε, για παράδειγμα, πως ν' αποθηκεύσουμε ενέργεια όπως ένα φύλλο, ν' αναπτύσσουμε φαγητό σαν μια άδεντρη πλούσια πεδιάδα, να χτίζουμε κεραμικά όπως το γαστρόπαιδο γένους haliotis, ν' αυτοθεραπεύουμε όπως ένας χιμπα(ν)τζής, να
υπολογίζουμε σαν ένα κύτταρο και να"τρέχουμε" μια επιχείρηση σαν ένα δάσος λευκών καρυών"
Janine Benyus